در جلسه آزمون مرحله دوم المپیاد فیزیک چه کنیم؟
بسیاری از دانش پژوهان از ماه ها و شاید سال ها قبل منتظر روز آزمون مرحله دوم بودند تا بتوانند نتیجه تلاش و زحمات خود را در رقابت علمی المپیاد ببینند. رقابت در این آزمون بسیار سخت و نزدیک است و سواد علمی و مهارت حل مسئله نقش مهمی در موفقیت در مرحله دوم دارند. اما علاوه بر سواد علمی و مهارت حل مسئله، نحوه عملکرد شما در جلسه آزمون بسیار مهم تر است.
دانستن نکات زیر برای جلسه آزمون مفید خواهد بود. مطمئن باشید مزد تلاش ها و زحماتتان را خواهید گرفت، یا در المپیاد یا در جای دیگری از زندگی ...
نکات مهم
- روز قبل از آزمون هیچ مطلبی نخونید و مسئله ای حل نکنید. بذارید مغزتون کمی استراحت کنه تا سر جلسه بازده خوبی داشته باشه.
- وسایل مورد نیازتون رو آماده کنید و در یک کیسه قرار بدید. داخل کیف نذارید، چون اجازه نمیدن کیف همراه خودتون ببرید سر جلسه.
- وسایل مورد نیاز : خودکار آبی یا مشکی حداقل دو عدد، خط کش شفاف (شاید لازم باشه خطی بکشید یا نموداری رسم کنید.)، کارت ورود به جلسه، کارت ملی یا شناسنامه، بطری آب کوچک، کلوچه یا کیک عادی (شکلات نبرید چون باعث بالا رفتن و بعدش پایین اومدن ناگهانی قند خونتون میشه و احساس خواب الودگی و خستگی خواهید کرد.)
- حوزه آزمون رو شناسایی کنید و آدرس رو دقیق یاد بگیرید و نحوه رسیدن به حوزه رو برنامه ریزی کنید.
- شب قبل از آزمون، شام مختصر و مفید بخورید تا راحت بخوابید و کابوس نبینید !
- شب قبل از آزمون، به موقع بخوابید (منظورم این نیست که 8 شب برید تو رحتخواب) سر ساعتی که همیشه میخوابیدید برید بخوابید.
- صبح روز آزمون، به موقع از خواب بیدار بشید. صبحانه کامل و مقوی بخورید. (حدالامکان از خوردن زیاد مواد شیرینی و شکلاتی پرهیز کنید.).
- صبح روز آزمون، به موقع حرکت کنید تا استرس دیر رسیدن، ترافیک، تصادف و ... رو نداشته باشید.
- در محل حوزه، تحت تأثیر جوسازی ها و رفتارها و صحبت های دیگر دانش پژوهان قرار نگیرید. متأسفانه دانش آموزان برخی مدارس به عمد صحبت ها و کارهایی می کنند تا روحیه بقیه رو تضعیف کنند. مثلاً از هم سؤالات خفن میپرسند یا خیلی سروصدا راه میندازن و ... مطمئن باشید اونها هم مثل شما استرس دارند و نگران آزمون هستند. و میخوان با روش های غیر ورزشی (غیر اخلاقی) حریف رو همون اول ضربه فنی کنند !!!
- استرس طبیعی هست، مطمئنن باشید همه شرکت کنندگان، اعم از قوی یا ضعیف، دختر یا پسر، همه استرس دارند. مهم این هست که سر جلسه بتونید کنترلش کنید و بعد از مدتی (حداکثر یک ساعت) به شرایط عادی برگردید. پس اگر سر جلسه نیم ساعت یا یک ساعت اول نتونستید مسئله ای رو حل کنید یا اصلا نتونستید چیزی بنویسید، نگران نباشید، رفته رفته شرایط براتون عادی میشه و تمرکزتون میره به سمت حل مسئله ها.
- تا دقیقه 90 (استعاره از آخرین لحظه)، روی مسئله ها فکر کنید و تلاش کنید تا حل کنید. رسیدن به جواب آخر مهمه ولی راه حل درست و منطقی هم مهمه و نمره داره.
- هر قسمت از مسئله نمره خاص خودش رو داره، پس روی هر قسمت فکر کنید، شاید الف و ب رو تونستید حل کنید و ج و د رو نتونستید یا مثلاً الف و ب رو نتونستید حل کنید و ج و د رو تونستید.
- با دیدن یک یا چند اصطلاح عجیب در صورت مسئله، فکر نکنید که بلد نیستید. گاهی وقتا اونها توضیحات اضافی هست که نقشی در حل مسئله ندارند. سعی کنید فیزیک مسئله رو بفهمید.
- اگر مبحثی رو نخوندید و از اون مبحث مسئله ای اومده، ناامید نشید. صورت مسئله رو خوب بخونید و فکر کنید. شاید بعضی قسمت هاش اصلا ربطی به اون مبحث نداشته باشه. برای مثال سؤال 2 مرحله دوم دوره 28 : از صورت مسئله مشخصه که مبحث موج هست ولی قسمت الف و ب هیچ ارتباطی با موج نداره و صرفاً هندسه ساده هست. یا دوره 28 سؤال 1 : به نظر میرسه که سؤال موج هست ولی در واقع یک سؤال هندسه ساده هست که با حرکت یک بعدی با سرعت ثابت حل میشه و در آخر هم مشتق گیری لازمه و کلاً مسئله ارتباطی با موج نداره !
حسین بهمن آبادی (برنز کشوری المپیاد فیزیک 1392) :
نکات آزمون عملی (آزمایش)
- خونسردی در حین انجام آزمایش رو فراموش نکنید. سرعت عمل داشته باشید ولی عجله نکنید !
- آزمون عملی، یک آزمایش ساده هست، سخت نگیرید و پیچیده فکر نکنید.
- متن آزمایش رو خوب بخونید و تا متوجه فرآیند آزمایش بشید.
- حتماً وسایل آزمایش رو با چیزی که در صورت آزمایش اومده، چک کنید تا وسیله ای کم نداشته باشید. اگر وسیله ای کم بود یا خراب بود، همون اول به ناظر باشگاه که در جلسه حضور داره، اطلاع بدید.
- برای انجام آزمایش برنامه ریزی کنید و اگر جدولی لازمه همون اول رسم کنید تا اطلاعات رو در جدول ثبت کنید.
- آزمایش رو با دقت و حوصله انجام بدید تا خطای آزمایش کمتر شود.
- با توجه به آزمایش، اگر وقت آزمایش اجازه داد، برای 3 یا 4 حالت و در هر حالت دو بار اندازه گیری کنید و برای رسم نمودار از میانگین استفاده کنید.
نکات جلسه آزمون
- موقعی که اول امتحان سوال رو خوندید حتما" سوالات سخت تر رو بذارید آخر !
- سوالات مرحله دو عموما" روتین هستن اگه یکی دو تا پر محاسبه تر بود حتما" بذارید آخر.
- قاعدتا" به این نکته توجه دارید که حل سوالات آسون تر موجب آرامش خاطر شما حین حل سوالات سخت تر میشه ولی برعکس اش موجب یه آشوب روانی ممکنه بشه برای بعضی ها. معمولا" هم بخش اعظم قبولی توسط سوالات روتین تضمین میشه!
- یک نکته ی اساسی که باید با آزمون دادن تقریبا" تا الآن بهش می رسیدید اینه که با یه نگاه نمیشه سوالات رو سخت یا آسون دسته بندی کرد به خاط همین اول امتحان چند دقیقه وقت بذارید و سوالات رو بخونید تا توی تشخیص وقت گیر بودن یا نبودن دچار اشتباه نشید.
- سوال اول، سوال اول، سوال اول !!! اصلا" واجب نیست که سوال اول برگه اول حل بشه! حتی میتونید با توجه به دسته بندی از سوال آخر شروع کنید.
- کل وقت سوال رو موقعی که روی سوال گیر کردید خرج نکنید معمولا" میگن نصف رو بذارید و ولش کنید تا آخر سر بر گردید بهش ....حتما" برای شما هم پیش اومده که برگردید به یه سوال بعد از مدتی و بفهمین اشکال کار رو!
-برای حل سوالات مرحله دو معلومات دبیرستان + مهارت حل مسئله کافیه! هیچ چیزی خارج این لازم نیست! مثلا" تقریب و اختلال یا حل معادله ی دیفرانسیل (البته معادله ی دیفرانسیل نوسانگر رو از کتاب پیشدانشگاهی حتما" نگاه کنید). اگر معادله ای نیاز به انتگرال یا اطلاعات اضافی داشته باشه، مطمئن باشید در متن سؤال اون رو به شما میگن.
- سوالات مرحله دو روتین هستند تکرار میکنم روتین !!! فقط تمرکز کنید تا اشتباه محاسباتی نداشته باشید!
نکات راه حل مسئله ها
- مشخص کردن پارامترها، معلومات و مجهولات و تعریف انها در صورت نیاز
- نوشتن فرضیات لازم برای حل مسئله و دلایل آنها
- تشریح ایده حل مسئله به طور مختصر و مفید (داستان ننویسید که احتمالش زیاده که مصحح سؤال کم حوصله باشه و اونوقت ....)
- ترسیم شکل و نمودار در صورت نیاز
- نوشتن معادلات به طور کامل
- نوشتن راه حل به طور کامل
- مشخص بودن مراحل حل مسئله طوری که پیوستگی راه حل واضح باشه.
- تمیز و خوش خط و خوانا بنویسید (این موضوع مهم هست ، چون اگه بد خط و نا واضح بنویسید و مصحح متوجه خط شما نشه ، دیگه کاری از دستتون بر نمیاد ! )
- حتی اگه به جواب اخر هم نرسیدید تا جایی که ممکن هست راه حلتون رو با منطق و علمی جلو ببرید.
- اگر مسئله شامل چند قسمت بود و شما مثلا قسمت الف مسئله رو نتونستید حل کنید ، در این صورت به راحتی از مسئله رد نشوید، چون احتمالش هست که بتونید قسمت های دیگر مسئله رو حل کنید. پس حتما رو همه قسمت ها فکر کنید.
- حتماً مسئله رو پارامتری حل کنید. و اگر علامتی رو خودتون تعریف کردید حتما به طور واضح اون رو مشخص و تعریف کنید.
- دیمانسیون روابط رو بررسی کنید . به خصوص جواب های آخر. اگر دیمانسیون اشتباه باشه شک نکنید که یا راه حلتون اشتباه هست یا پارامتری را از قلم انداختید.
- اگر امکانش باشه سعی کنید حالت های خاص رو در مسئله که جوابش رو بشه حدس زد در نظر بگیرید و جواب نهایی مسئله رو چک کنید. برای مثال فرض کنید مسئله از شما زمان سقوط آزاد جرم m از ارتفاع h و با ضریب مقاوت هوا رو هواسته باشه و شما حل کردید و به رابطه ای رسیدید. اگر ضریب مقاوت هوا صفر باشه انتظار داریم که جواب با حالت سقوط ازاد بدون مقاوت هوا یکسان بشه و این راهی هست که شما تا حدی بتونید درستی رابطه ای که به دست اوردید رو امتحان کنید !
- جواب اخر رو در کادر مشخص کنید
- نوشتن واحد فراموش نشه !
امیر بصیری (نقره جهانی المپیاد فیزیک 2014) :
1) وسایل آزمایش مال خودتونه و اگر دیدین که دارن وسایل آزمایش رو در آخر ازتون می گیرن یا ندین یا بهشون بگین که نگیرن. به مسئول خود باشگاه هم باید بگین نه شخص دیگری چون اونا نمیدونن. البته سال گذشته ازشون گرفتن. چون آزمایشش میله داشت ترسیدن بعد امتحان بچه ها چشم هم دیگه رو در بیارن!
2) وسیله ی آزمایش اضافی به هر حوزه می فرستن ولی شما هم با احتیاط با وسیلتون کار کنین که خراب نشه. چون احتمال داره بهتون وسیله اضافی ندن.
3) اگر بارم سوالات تئوری نوشته نشه، بارم همه ی سوالا یکسانه. پس سوالات ساده و سخت نمرشون یکسانه.
4) این نکته رو سعی کنین در کل زندگی رعایت کنین. این که وقتی سوالا رو مثلا میزارن روی زمین، خم نشین و سوالا رو بخونین و ... . زشته! وقتی میگن شروع می تونین شروع کنین و وقتی می گن تموم ینی تموم و همون لحظه خودکار یا مدادتون رو کنار بزارین. ممکنه جمع کردن برگه ها حدود 7 دقیقه طول بکشه یا این که اصلا جمع نکنن و بگن پاشین و از سالن برین بیرون و جلوی در برگه ها رو تحویل بدین. این 7 دقیقه ای که این وسط میمونه رو اصلا نباید بنویسین و برای خودتون هم توجیه نکنین قضیه رو! کلمه به کلمه ای که مینویسین حق الناسه و نمی ارزه ... .
5) خودتون حتما ساعت همراهتون داشته باشین چون ممکنه مراقب ها مثلا 5 یا 10 دقیقه بیشتر یا کمتر زمان پایان آزمون رو اعلام کنن که در اون صورت بهشون بگین.
6) دقت کنین روی برگه ی پاسخنامتون عکس و مشخصاتتون خورده باشه و در غیر این صورت دستی خودتون درستش نکنین و حتما به مراقب بگین.
7) بین آزمایش و تئوری حدود یک ربع میتونین استراحت کنین. چون جمع کردن و پخش کردن برگه ها طول می کشه.
8) برای هیچ یک از سوالای تئوری بیشتر از 45 دقیقه وقت نزارین.
9) اول یه نگاه اجمالی در حد 1 دقیقه به سوالا بندازین. چون ممکنه مث دوره 25 و 26 سؤالای ساده انتهای دفترچه باشه و از دستشون ندید.
10) چون برگه ها اسکن میشه طبیعتا با مداد کمرنگ نباید بنویسین و معمولا ملت با خودکار مینویسن. توی مرحله سوم و 10 نفر هم همین وضعه.
11) روز آخر یا درس نخونین یا حداکثر تا ظهرش بخونین و دیگه ادامه ندین که خوب نیست.
شما تلاشتون رو کردین و بقیش رو توکل کنین که ان شاءالله هر چی که میشه خیره و صلاح ما رو خدا بهتر میدونه.
مرحله دوم و در کل المپیاد، چیز مهمی نیست! از زندگی تون و عمرتون سعی کنید استفاده کنید و لذت ببرید.
سینا